Stagflasyon Nedir?

Dünya genelinde meydana gelen ekonomik dalgalanmalar kimi zaman büyük krizlere neden olabilmektedir. Ekonomilerde, enflasyon, işsizlik, resesyon ve büyük mali krizler gibi birçok tehdit ile karşı karşıya kalabilmek mümkün. Ekonomide yaşanan sorunlar genellikle birbirleriyle bağlantılı da olabilir. Bu durumda farklı koşullar içerisinde değişik çözümler getirilerek mevcut sıkıntı içerisinde çıkılması hedeflenmektedir. Fakat yaşanan ciddi bir ekonomik krizde tüm dengeler bozulabilmektedir. Modern veya geleneksel ekonomi politikaları etkisiz hale gelebilir. Bu durumlardan biri olan stagflasyon, ekonomik dalgalanmaların altüst olduğu durumlardan biridir. Hem enflasyonun hem de işsizliğin yüksek olduğu karmaşık bir ekonomik problemler bilinir. Peki stagflasyon nedir, neden olur ve nasıl çıkılır? Bu yazımızda senin için stagflasyon hakkında detaylara ve merak edilenlere değiniyoruz. Haydi gel birlikte inceleyelim.

Stagflasyon detaylarına inmeden önce stagflasyon ne demek, sorusunu cevaplayarak başlayalım. Stagflasyon ekonomik durgunluk ile enflasyonun bir arada görüldüğü ekonomik bir durumdur. Normalde enflasyon artarken ekonominin canlanması ve işsizliğin düşmesi beklenir. Fakat stagflasyon yaşanması durumunda işsizlik artmakla bununla beraber enflasyon da artarak halkın alım gücü düşer. Ekonomide yaşanan bu durum ekonomik büyümenin duraklamasına ve piyasalar içerisinde büyük çaplı belirsizliklerin oluşmasına neden olur. Ülkelerin kalkınması için negatif etki yaratan bir süreç olan stagflasyon, dikkat edilmesi ve ciddiye alınması gereken bir süreçtir. Tarihteki stagflasyon örneklerine baktığımızda 1970’lerde ABD’de soğuk savaş dönemindeki anlaşmazlıklardan dolayı yaşanan petrol krizi çıkıyor. Petrol fiyatlarında yaşanan büyük artış, maliyetlerin yükselmesine ve işsizliğin artmasına neden olmuştur. Stagflasyona giren ABD ekonomisi uzun yıllar bu durumdan olumsuz bir şekilde etkilenmiştir. Farklı para politikaları denenerek süreç içerisinde ekonomi bugünkü haline gelebilmeyi başarmış olsa da 1970 stagflasyon krizi tarihe geçmiştir.

Stagflasyonun ne olduğunu anladığımıza göre şimdi de neden olduğuna bakalım. Stagflasyonun ortaya çıkmana neden olan birden fazla etken yer alır. Bunlar arasından öne çıkanları şu şekilde sıralanabilir.

• Arz Şokları: Stagflasyon nedenleri arasında ilk sırada yer alan arz şokları, ülkedeki üretim maliyetlerinin ani ve büyük miktarda artış olmasından dolayı yaşanır. Herhangi bir alanda yaşanan ani artış üretim maliyetlerini de yükselterek fiyatların yükselmesine neden olmaktadır. Bu gibi durumlarda ekonomi yavaşlayarak stagflasyona girebilmektedir.
• Dış Şoklar: Ülke içerisindeki ithalatın aşırı derecede artması ihracatın azalması yerel ekonomide olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. İç piyasadaki fiyatların artmasına neden olan bu durum dış ticaret dengesindeki bozulmaları da gözler önüne sermektedir.
• Yanlış Para Politikaları: Stagflasyona neden olan durumlardan biri de merkez banklarının uyguladığı yanlış politikalarıdır. Faiz oranlarının gereğinden yüksek ya da az olması stagflasyonu tetikleyen nedenler arasındadır.
• Beklentiler: Ekonomideki enflasyon beklentisinin yüksek olması çalışanların maaş beklentisinin artmasına işverenlerinde fiyatları arttırmasına neden olmaktadır. Oluşan bu beklenti yatırım ve tüketim harcamaları için olumsuz bir etki yaratarak ekonomi de durgunluğa neden olmaktadır.
• Verimlik Kaybı: Üretim içerisinde yaşanan aksaklıklar verimin düşmesine neden olacağı için stagflasyonu da tetikleyebilmektedir.

Ekonomide stagflasyon yaşanacağına dair belirtiler gözükmeye başladığı anda gerekli önlemlerin alınması gerekir. Peki stagflasyon yaşanacağı nasıl anlaşılır. Bunu anlayabilmek için temel göstergeler şu şekildedir:

• Fiyatların hızla artması ve yüksek enflasyon değerleri stagflasyon haberci olabilir.
• Yurt içinde Gayri Safi Milli Hasıla pozitif yönde bir yol seyretmesi gerekirken negatif, düşük bir büyüme oranı varsa bu durumda stagflasyon göstergesi olabilir.
• Ekonominin durgun olması nedeniyle işsizlik oranları üzerinde artışların söz konusu olması.
• Tüketicilerin geleceğe dair belirsiz yaklaşımından dolayı harcamaların kısılması ve ekonominin olduğundan daha yavaş bir hale gelmesi.

Yaşanan bu durumlar stagflasyon sonrası ne olur, sorusunun da bir yanıtıdır. Böylece stagflasyonun tüketiciler üzerindeki yansımasını da ifade edebilmek mümkündür.

Stagflasyon ekonomiyi nasıl etkiler diye baktığımızda ülke ekonomisi açısından yıkıcı bir tablonun ortaya çıktığı görülür. Stagflasyon sonuçları arasında yüksek enflasyon yer alarak halkın alım gücünü minimuma indirmektedir. Tüketici harcamaları azaldıkça talepler daralır ve ekonomik olarak da bir küçülme başlar. Ekonomide belirsizliklerin olması yatırımları azaltarak büyümeyi engeller. Stagflasyon ekonomide durgunluk yaratarak bir kısır döngü içerisine girmesine neden olur. Bu dönemde genellikle gelir adaletsizliği de söz konuşur. Ülkedeki tüm ürünlerin fiyatı ve enflasyon artarken maaşlar aynı oranda yükselmediği için dar gelirlilerin zarar gördüğü bir senaryo söz konusudur.

Stagflasyon nasıl çözülür, başa çıkılır, sorusu merak edilenler arasında yer alır. Stagflasyonun önüne geçebilmek için para politikalarını doğru kullanmak gerekir. Burada sorunu çözmek için uygulanabilecek çözümlerden ilki faiz politikalarını düzenlemektir. Merkez bankaları faiz oranlarını dikkatli bir şekilde yöneterek enflasyonu kontrol altına alabilir, ekonomik canlanmayı sağlayabilmektedir. Bunun yanında devletin sunacağı teşvik paketleri yatırım ve istihdamın desteklenmesini sağlayarak ekonomiyi canlandırmada etkili olabilmektedir. Bir diğer çözüm yolu ise arz yönetimi yapmaktır. Enerji ve termal kaynaklara ulamak için stratejiler geliştirilerek dış ticaretin yoğunluğundan kaynaklı krizleri etkisi azaltılabilmektedir. Tüm bu çözümler stagflasyonun kontrol altına alınmasını ve zaman içerisinde ortadan kalkmasına yardımcı olmaktadır.

Ekonomi ile ilgili daha fazla bilgiye sahip olmak istiyorsan Resesyon Nedir? konulu blog yazımıza göz atabilir, bu kavramların neler olduğunu detaylı bir şekilde öğrenebilirsin.