Hasarlı ve Yırtık Para Değişimi Nasıl Yapılır?

Nakit alışverişler sonrası ya da ATM kullanarak çekilen paralarda elimize hasarlı para geçmesi durumuyla karşılaşabiliyoruz. Böyle bir senaryo başımıza geldiğinde bu hasarlı banknotu yine nakit alışverişlerde kullanmayı düşünebiliriz ancak çoğu alışveriş noktası ürün ödemesi esnasında hasarlı ya da yırtık paraları kabul etmiyor. Sonuç olarak elimizde aslında değeri olan fakat kullanamadığımız yırtılmış, üzeri yazılı, çizili veya rengi değişmiş paralar kalabilir. Bu nedenle bu tarz kâğıt paraların nasıl değerlendirileceğini bilmek gündelik hayatta işimizi kolaylaştıracaktır. Biz de bu yazımızda hasarlı ve yırtık para değişiminin nasıl yapıldığı, hangi şartlar altında yapılabildiği hakkında bilgilere yer verdik. Diğer yandan, hızla gelişen dijital bankacılık dünyasında alışverişlerini ve diğer finansal işlemlerini mobil uygulamalar üzerinden yaparak hem işini kolaylaştırabilir hem de hasarlı banknotlar ile karşılaşma riskini azaltabilirsin.

Elden ele dolaşan paralarda kimi zaman yırtık ya da hasar almış banknotlara denk gelinebiliyor. Öncelikle belirtmek gerekir ki kimi mağazalar ve marketler bu tarz paraları kabul etse de satıcıların hasarlı banknotları kabul etmeme olasılığı daha yüksektir. Peki, Merkez Bankası veya özel kurumların hasar görmüş paraların alımını yapması mümkün mü?

Eskimiş, hasarlı paraların değişimi elbette mümkündür. Merkez Bankası’nın Türk Parasının İtibarını Koruma Mevzuatı​’na göre zarar görmüş banknotlara sahip olan vatandaşları bu paraları değiştirme hakkına bulunuyor. Değişimi mümkün olabilen kâğıt paralar direkt olarak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Şubelerine veya para değişimiyle ilgilenen özel bankalara götürülebilir. Bu banka ve merkez şubeler paraların değerlendirmesini yapıp iade işlemini gerçekleştirmektedir. Elbette değişim için götürülen her banknot Merkez Bankası tarafından alınmamaktadır.

Merkez Bankası ya da diğer kuruluşlarda hasarlı paraların değişimi mümkündür. Ancak bazı durumlarda değiştirmek istediğiniz hasarlı para kabul edilmeyebilir. Bankaların hasarlı para konusunda aradığı birtakım şartlar bulunuyor ve bu şartlara uyan paraların değişimi yapılıyor.

Öncelikle hasarlı paranın tek parça olup olmamasına dikkat edilmektedir. Yüzeyindeki eksikliğin %50’den az olması en önemli şartlardan biridir. Burada önemli olan para yıpranmış, yıkanmış, yanmış, eskimiş bile olsa değerinin belirlenebilir olmasıdır. Banknot üzerindeki seri numarasının okunabilir olması, paranın değiştirilmesindeki diğer bir önemli koşuldur.

Nakit alışverişler sonrası elinize geçen paralarda yırtık ya da hasarlı banknot bulunuyorsa Merkez Bankası ve konuyla ilgilenen diğer bankalara belirli günlerde giderek, yırtık veya hasarlı paraların değişimini yapabilirsiniz. Şartlara uyulduğu sürece iade işlemleri uygulanacaktır. Örneğin; paranın değerinin biçilebilmesi ya da seri numarasının okunabiliyor olması gibi. Ancak paraların değiştirilemediği durumlar da mevcut.

Paranın değeri belirlenemiyorsa, seri numarası okunamıyorsa paralar kabul edilmemektedir. Paranın %50'sinden fazlası kopuk ve yoksa, para yüzeyinin ölçümünde kullanılan kabarit cetvelinde 50 kareyi dolduramaması durumunda değişim mümkün değildir. Değişim için bankalar özel günler belirlemektedir. Eğer bugünlerde başvuru yapılmadıysa para değişimi yine mümkün olmayacaktır.

Günümüzde birçok banka müşterisi ATM işlemleri ile bireysel bankacılık süreçlerini yönetiyor. Bu nedenle elinizdeki hasarlı paraların değişimini ATM üzerinden de yapabileceğinizi düşünmüş olabilirsiniz. Ancak modern teknolojiler ile çalışan ATM cihazları hasarlı para ile sağlam paralar arasındaki farkı rahatlıkla algılayabiliyor. Bu nedenle en doğru olan yöntem, paranızı bankaların belirlediği günlerde elden değişime götürmektir.

Madeni paralar da kâğıt paralarda olduğu gibi eskiyebilir veya hasar görebilir. Doğal olarak banknotları gibi madeni paraları da değiştirmek isteyebilirsin. Madeni paraların üretimi, Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı olarak yapılır, Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilir. Bu nedenle Türk Parasının İtibarını Koruma Mevzuatı kapsamındaki diğer tüm paralar gibi madeni paralar da hasar görmesi durumunda değiştirilebilir. Türk parasının korunması adına madeni paraların da değişimi şartlara uyulduğu sürece rahatlıkla sağlanabilir.

* Sadece bilgi amaçlıdır, banka açısından bir bağlayıcılığı yoktur.