Dijital Türk Lirası: Test Süreci ve Merak Edilenler

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından geliştirilen Türkiye’nin resmi dijital para birimi olan dijital Türk lirası, Türk lirasının elektronik ortamda, merkez bankası tarafından ihraç edilen dijital formudur. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın dijital para için araştırma çalışmaları ilk olarak 2020 yılında kavram ispatı ile başlamıştır. 2023 yılında Faz-1 çalışmaları tamamlanmıştır ve 2024 yılından günümüze kadar da Faz-2 çalışmaları sürdürülmektedir. Türk lirasının dijital formu olan dijital Türk lirası test süreci, bu dijital paranın avantajları ve merak edilen tüm konuları sizler için derledik!

Faz-2 çalışmalarının da başlamasıyla dijital Türk lirası ne demek, nasıl alınır gibi sorular sıkça merak edilmeye başladı. Dijital Türk lirası, TCMB’nin ihraç ettiği Türk lirasının tamamen dijital biçimidir. Dijital Türk lirası ile kağıt para ve kaydi paranın yanına, merkez bankası parasının yeni bir formunun eklenmesi amaçlanıyor. Ancak dijital Türk lirası bir kripto varlık ya da bankadaki mevduat gibi değildir; tamamen Türk parasının dijital hâli olarak düşünülmelidir.

Dijital Türk lirası şu anda (Eylül 2025), vatandaşların kullanımına açılmış bir para birimi değildir. Hâlâ pilot ve geliştirme aşamasındadır ve Faz-2 çalışmaları yürütülmeye devam etmektedir, yani herhangi bir şekilde ve herhangi bir yerden “dijital Türk lirası almak” mümkün değildir. Fakat Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın resmi açıklamalarına göre, ileride kullanılmaya başladığında sürecin şu şekilde işlemesi planlanıyor:

• Dijital Türk lirası yalnızca Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından çıkarılacak, yani kaynak tamamen resmi olacak.
• İleride dijital Türk parasının dağıtımı kurumlar üzerinden gerçekleştirilecek. Dolayısıyla vatandaş doğrudan Merkez Bankası’ndan dijital Türk lirası alamayacak. Peki dijital Türk lirası nereden alınır?
• Dijital Türk lirasının bankalar ve lisanslı ödeme kuruluşları aracılığıyla dağıtılması planlanıyor. Yani dijital cüzdan uygulamaları veya bankaların mobil uygulamaları üzerinden edinilebilecek.
• Kullanıcılar, bankaların ya da ödeme kuruluşlarının sunduğu dijital cüzdanlarda dijital Türk liralarını tutabilecekler. Bu cüzdan banka hesabından bağımsız çalışabilecek; yani herkes için erişilebilir olması hedefleniyor.
• Vatandaş eğer arzu ederse elindeki normal Türk lirasını (mevduat hesabı veya nakit) dijital forma dönüştürebilecek. Örneğin: Banka hesabından 500 TL’yi “Dijital Türk Lirası” olarak dijital cüzdanına aktarabileceksin ve istediğin zaman tekrar aynı değerde TL’ye çevirebileceksin.

Dijital Türk lirası projesi için tedavül tarihi henüz açıklanmadı. TCMB’nin pilot çalışmaları devam ediyor ve karar, bu analizler sonrası verilecek. Yani şimdilik dijital Türk parası alınamaz veya kullanılmaz; ancak ileride testler tamamlandığında günlük tüm ödemelerde (market, ulaşım, fatura gibi) kullanılabilecek.

Merkez Bankası dijital Türk lirası test süreci devam ederken vatandaşlar dijital Türk lirası ne işe yarar, faydaları neler olacak gibi sorulara yanıt arıyor. Dijital Türk lirasının sağlayacağı faydalar şunlar olarak öngörülüyor:

• TCMB dijital Türk lirası kullanıma başlandığında günlük ödemelerde kolaylık sağlanması bekleniyor. Yani market, ulaşım, fatura ödemeleri gibi işlemler 7/24 ve anında yapılabilecek. Üstelik internet olmasa bile çevrimdışı ödeme desteği planlanıyor.
• Dijital parayla finansal sisteme daha geniş bir katılım bekleniyor, banka hesabı olmayan kişilerin de dijital cüzdan ile ödeme yapabilmesi mümkün olacak. Ancak dijital Türk parasının kullanıma başlanacağı tarih hala net değil. Dolayısıyla eğer hala bir banka hesabın yoksa hemen ON’lu ol, dijital bankacılığın adresi ON’la sayısız avantajlardan yararlan!
• Türk dijital parası FAST, EFT gibi mevcut sistemlere alternatif bir kanal olarak çalışacak.
• Programlanabilir özellikleri sayesinde “şartlı ödeme” veya “akıllı kontrat” senaryoları uygulanabilecek. Dijital Türk lirası fayda ve fırsatlarını özetle bu maddelerle sıralamak mümkün. ON Bankacılık ve Finans Sözlüğü ile merak ettiğin daha pek çok bilgiyi edinebilirsin.