Depozito Nedir, Neden Önemlidir?

Depozito, ürün ya da hizmetlerin satışında veya kiralamasında güvence bedeli olarak tanımlanır. Gündelik yaşamda çoğunlukla ev kiralarken karşımıza çıkan bu kavram, birçoklarının zihninde soru işaretleri uyandırabilir. Bununla birlikte depozitonun konut kiralama işlemlerindeki asıl amacı, ev sahibi nezdinde yaşanabilecek olası bir mağduriyetin önlenmesidir. Kiralama akdinin tamamlanmasıyla birlikte ev sahibi, güvence bedeli kapsamında temin ettiği miktarı geri öder. Fakat bu durumla ilgili birçok önemli tartışma da bulunur. Söz konusu tartışmaların neden olduğu anlaşmazlık ve uyuşmazlık durumlarının çözülmesi için ise depozito kanunu düzenlemesi yapılmıştır. TBK (Türk Borçlar Kanunu) 342 numaralı maddesinde güvence bedelinin alınması ve oranına ilişkin düzenlemeler gerçekleştirilmiş, 2012 yılında çıkarılan bu kanun 8 yıl boyunca uygulamaya alınmamıştır. Günümüzde ise TBK 324. Maddesi uygulamadadır.

Depozito, her ne kadar çok büyük oranda konut ya da araba kiralama işlemlerinde akla geliyor olsa da günümüzde birçok farklı ürün ve hizmetin satış ya da kiralama işleminde kullanılır. Elektronik eşya satışı, taşıma ve nakliye hizmetleri, geri dönüşüme uygun ürünlerin satışı, bazı özel etkinlik ve konser aktiviteleri başta olmak üzere güvence bedelinin uygulandığı birçok farklı alan bulunur.

Özellikle son dönemde geliştirilen depozito sistemiyle birlikte güvence bedelinin çok daha geniş perspektifle uygulanması hedeflenmiştir. Tüm dünyada yapılan hukuki düzenlemelerle birlikte geri dönüşüme tabi olan ürünlerin, tekrardan üretime kazandırılması adına güvence bedelini içeren özel düzenlemeler yapıldı.

Depozito sistemi olarak adlandırılan bu düzenlemelerin içeriği, plastik ve cam gibi geri dönüştürülebilen ürünlerin üretime tekrardan kazandırılmasına yöneliktir. Ambalaj atıkları yönetiminde açık bir şekilde tanımlanan depozitonun bu alanda kullanımı ise deforme olmamış, boş ambalajların tüketici tarafından geri dönüşüm noktasına getirilerek ödenen ücretin geri alınması şeklindedir.

Depozito ücreti, alıcı ve satıcının birçok açıdan güvence altına alınmasını sağlar. Dolayısıyla güvence bedelinin, ilgili bedelin ödenmesinde hazır bulunan satıcı ve alıcı şeklinde iki farklı odak noktasından incelenmesi gerekir. Alıcı açısından güvence bedelinin sağladığı en önemli avantaj ürün ya da hizmetlere ulaşırken rezervasyon yapabilme kolaylığıdır.

Özellikle talebin fazla olduğu ürün ya da hizmetlere ulaşım konusunda alıcı, güvence bedeli ödeyerek ilgili ürün veya hizmeti alma konusunda teminat elde edebilir. Öte yandan alıcı açısından depozitonun bir diğer önemli avantajı ise sözleşme veya anlaşma sonucunda ortaya çıkan koşulların güvence altın alınmasıdır.

Satıcı açısından alınan depozito ve teminatlar da belli başlı konularda önemli güvenceleri beraberinde getirir. Satıcı satışa ya da kiralama sunduğu ürün veya hizmetlerde talep ve rezervasyon yönetimini çok daha efektif yapar. Ayrıca satıcı açısından depozito, finansal güvence sağlarken konut gibi ürünlerin kiralanmasında fiziki anlamda da ürünün ve ürün değerinin korunmasında da rol oynar.

Depozito miktarının belirlenmesi uygulamada çoğunlukla satıcıların inisiyatifinde olsa da kanun koyucu bu alanda düzenlemeler gerçekleştirmiştir. TBK 342. Madde’de açık bir şekilde satıcının alıcıdan talep edebileceği depozitonun miktarı belirlenmiştir. İlgili kanunun ilgili maddesine göre satıcı, aylık kira bedelinin 3 katından fazlasını güvence bedeli olarak talep edemez.

Satıcı ve alıcı arasında yapılan sözleşmede güvence bedelinin 3 aylık kira miktarını geçmesi durumunda ise söz konusu miktarı aşan tutar, geçersiz olarak kabul edilir. Bununla birlikte güvence bedelinin miktarı, genel anlamda ve uygulama sürecinde;

• Yapılan işlemin türüne,
• Satıcı ve alıcı arasından yapılan anlaşma ve sözleşmelere,
• Tarafların gerçekleştirdiği pazarlığa,
• Talep ve rezervasyon duruma,
• İlgili alanda yapılan detaylı yasal düzenlemelere,
• Sektörce kendiliğinden ortaya çıkan standartlara

göre farklılık gösterebilir. Fakat söz konusu konut ya da işyeri kiralama işlemleri olduğunda kiracıların güvence altına alınabilmesi adına güvence bedelinin üst limiti, ilgili kanunda açıkça belirlenmiştir.

Depozito bedeli, çok büyük oranda belirli türden bir anlaşma, sözleşme ya da işlemin tamamlanmasıyla birlikte geri alınır. Bununla birlikte depozito iadesi, her zaman aynı şekilde ve standartta yapılmaz zorunda değildir. Bu noktada belirleyici olan en temel unsur güvence bedeline konu olan ürün ya da hizmetlerin türüdür.

Konut ve işyeri kiralama işlemlerinde depozito bedelinin banka yoluyla ödenmesi hâlinde ise sözleşmenin tamamlanmasına ya da feshedilmesine müteakip üç ay içerisinde alıcının bankaya başvurarak güvence bedelini geri alması mümkündür. Dolayısıyla alıcı sözleşmenin bitmesiyle birlikte bankaya, depozito parası geri alma talebinde bulunabilir.

Kira depozito iadesi, satıcı tarafından mutlaka yapılmalıdır. Bununla birlikte konut ya da işyeri kiralama sürecinde alınan güvence bedelinin bazı istisnai hallerde alıcıya geri ödenmesi mümkün olmayabilir. Bu durumlar;

• Mülk içerisinde yer alan demirbaşların deforme olması veya zarara uğraması,
• Taşınmaza zarar verilmesi,
• Sözleşmeye konu olan kira borcunun ödenmemesi,
• Alıcının taşınmaza ait olan ve ödemekle yükümlü olduğu fatura veya diğer türden ödemeleri gerçekleştirmemesi

Şeklindedir. Bu durumlarda mülk sahibinin güvence bedelini geri ödememesi ya da ilgili konularda ortaya çıkan zararı düşerek bedeli kesintili olarak ödemesi mümkündür.

Verilen depozito ve teminatlar, sözleşmeye konu olan özel durumların olmaması halinde satıcı tarafından alıcıya ödenmelidir. Bu noktada kiraya verenin yükümlü olduğu ve daha önce alıcından temin ettiği güvence bedelinin ödememesi halinde dava ya da icra takibi ile güvence bedelinin temin edilmesi mümkündür.

Tüm bankacılık ve finans işlemlerini Burgan Bank güvencesiyle tamamlayabilir, özel bankacılık ve varlık yönetimi hizmetlerinden faydalanabilirsiniz.

* Sadece bilgi amaçlıdır, banka açısından bir bağlayıcılığı yoktur.