Borsada Emir Tipleri Nelerdir?

Birikimlerini yatırıma dökmek isteyenlerin pek çok farklı seçeneği olabilir. Kazançlı ve yasal yollarla yatırım yapmayı hedefleyen kişiler, kendi bilgileri dahilinde ya da güvendikleri uzmanlara danışarak borsadaki şirketlerin hisselerini satın almak isteyebilir veya çeşitli yatırım fonlarını değerlendirebilir. Ancak tüm bunları yapabilmek için borsada emir tipleri hakkında bilgi sahibi olmaları gerekir. Biz de bu sebeple emir türleri hakkında detaylar vermek istedik. Okumaya devam ederek borsada emir tipi nedir, sorusunun ve daha fazlasının cevabını bulmak mümkün.

Eğer yatırımını doğru kararlarla yapmak istiyorsan borsadaki fiyat ve türlerine hakim olmalısın. Örneğin elindeki bir değeri, zamanı geldiğinde satmak istediğinde bu işlemin, borsanın açılış kapanış saatlerine göre yapılması gerektiğini bilmelisin. Dolayısıyla borsada emir türleri konusuna geçmeden önce şu üç temel borsa terimini de öğrenmekte yarar var. Örneğin:

1. Açılış Seansı: Borsa İstanbul’da yatırımcıların emirlerinin toplandığı zaman dilimidir ve 09.40 ile 09.55 saatleri arasını kapsar.

2. İşlem Seansı: Borsa İstanbul’da açılış seansı sonrası belirlenen açılış fiyatı ile işlemlerin başladığı ve devam ettiği zaman dilimidir ve 10.00 ile 18.00 saatleri arasını kapsar.

3. Kapanış Seansı: Borsa İstanbul’da pay alış satış emirlerinin toplandığı zaman dilimidir ve 18.07 ile 18.10 saatleri arasını kapsar.

Tüm bu bilgilerin ardından borsadaki emir türlerine geçebiliriz.

İngilizcede “market order” olarak tabir edilen piyasa emri, adından da anlaşılabileceği üzere bir yatırımcının bir hisse senedini, piyasadaki mevcut en iyi fiyattan hemen almasını veya satmasını sağlayan bir emir türüdür. Piyasa emri verildiğinde yatırımcı, en iyi mevcut alış fiyatından satış yapabilir veya en iyi mevcut satış fiyatından alış yapabilir. Hız ve işlem kesinliği sağlamak amacıyla kullanılan bu emir türü, emir verildiği anda mevcut piyasa fiyatından anında yerine getirilir. Borsada emir çeşitleri arasında sıklıkla tercih edilen piyasa emirleri, verilen emirlerin en kısa sürede gerçekleştirilmesini sağlar. Bu nedenle yatırımcılar genellikle hızlı hareket etmeleri gereken durumlarda piyasa emirlerini tercih eder. Ayrıca piyasa emirlerinde işlem fiyatı, piyasanın mevcut durumu tarafından belirlenir. Bu durum, işlem yapılırken fiyatın beklenenden farklı olabileceği anlamına gelir. Tüm bunların yanı sıra piyasa emirleri, piyasa likiditesini kullanarak hemen gerçekleştirildiği için genellikle likiditesi yüksek olan hisse senetleri için uygundur.

Ayrıca hisse senetleri hakkında daha detaylı bilgiler almak isteyenler için Hisse Senedi Nedir? başlıklı yazımızın bağlantısını da buraya bırakalım!

Bu emir türünü kullanmanın iki temel avantajı var. İlki, piyasa emrinin, işlemlerde hız ve işlem kesinlik sağlaması. Dolayısıyla bu emir türü, yatırımcılar tarafından hızlı bir şekilde uygulanır.

Diğer avantaj ise piyasa emrinin kullanımı basitliğinden gelir. Ayrıca bu emir türü, kullanım öncesi herhangi bir fiyat belirlemeyi de gerektirmez.

Limit emir, bir yatırımcının belirli bir fiyat seviyesinde veya daha iyi bir fiyatta alım ya da satım yapmasını sağlayan bir emir türüdür. Bu tür emirler, işlem fiyatının belirli bir seviyeye ulaşması durumunda gerçekleşir. Yatırımcıların, işlemlerini daha kontrollü şekilde yapmalarını sağlayan limit emir, piyasa fiyatlarının istenen seviyeye gelmesi durumunda gerçekleştirilir. Bu borsa emri çeşidinde alış emirleri, belirlenen fiyatın altında, satış emirleri ise belirlenen fiyatın üstünde gerçekleştirilir. Ayrıca limit emir, yatırımcılara işlem fiyatı üzerinde kontrol sağlar. Böylece yatırımcılar belirledikleri fiyat seviyesinin dışında işlem yapmaz. Ek olarak belirlenen fiyat seviyesine ulaşılmadığında ise limit emir gerçekleşmez ki bu, piyasa emirlerine göre daha düşük bir işlem kesinliği anlamına gelir.

Kısacası limit borsa emri kullandığında yatırımcılar, belirli bir fiyat seviyesinde alım veya satım yaparak fiyat üzerinde kontrol sahibi olur. Üstelik yatırımcıların belirli bir fiyat hedefiyle işlem yapmalarına olanak tanıması sayesinde limit emir, yatırımcıların, ani fiyat dalgalanmalarından korunmalarına da olanak tanır.

Emir tipleri nelerdir, başlıklı yazımıza stop emir ile devam ediyoruz. “Stop order” şeklinde de kullanılan stop emir, belirli bir fiyat seviyesine ulaşıldığında piyasada bir alım veya satım emrini tetikleyen bir emir türüdür. Stop emirler, genellikle yatırımcıların zararlarını sınırlamak veya mevcut bir pozisyonun kazançlarını korumak amacıyla kullanılır. Bu emir türü, stop fiyatı olarak bilinen belirli bir fiyat seviyesine ulaşıldığında aktif hale gelir ve piyasa emri veya limit emri olarak işleme konulur. Stop fiyatına ulaşıldığında ise emir ya bir piyasa emrine ya da bir limit emrine dönüşür. Piyasa emri olarak tetiklenirse mevcut en iyi fiyattan işlem gerçekleştirilir, limit emri olarak tetiklenirse belirlenen limit fiyatına göre işlem yapılır.

Örnek vermek gerekirse bir yatırımcı, 100 TL'den satın aldığı bir hisse senedinin fiyatı 90 TL'ye düştüğünde hissenin otomatik olarak satılmasını isterse, 90 TL'de bir stop-loss emri verir. Hisse fiyatı 90 TL'ye düştüğünde emir tetiklenir ve hisse satılır. Aynı yatırımcı, 90 TL'de stop fiyatı ve 88 TL'de limit fiyatı da belirleyebilir. Hisse fiyatı 90 TL'ye düştüğünde emir tetiklenir ve en düşük 88 TL fiyat seviyesinde satış gerçekleştirilir.

Borsa emir tipleri nedir, sorusuna yanıt aradığımız bu yazıya, takip eden emir türü ile son veriyoruz. Takip eden emir, hisse senedi veya diğer yatırım araçlarının fiyatlarının belirli bir miktar veya yüzde oranında hareketine göre kendiliğinden ayarlanan ve yatırımcıların kazançlarını koruyarak zararlarını sınırlamalarını sağlayan bir emir türüdür. Takip eden emir, fiyat hareketlerine göre stop fiyatını otomatik olarak günceller ve yatırımcının belirlediği bir mesafe veya yüzde ile fiyatı takip eder. Bu emir türünde fiyat hareketlerine göre stop fiyatı, belirli bir mesafe veya yüzde oranında otomatik olarak ayarlanır. Fiyat yatırımcı lehine hareket ettikçe stop fiyatı da buna göre güncellenir. Ayrıca stop fiyatının, fiyat hareketine göre dinamik olarak güncellenmesine rağmen fiyat yatırımcı aleyhine hareket ettiğinde stop fiyatı değişmez; aksine sabit kalır. Yani yatırımcının sahip olduğu bir hisse senedinin fiyatı yükselirken takip eden emir de belirli bir mesafe veya yüzde oranında yukarı doğru ayarlanır. Örneğin hisse senedi fiyatı %10 oranında arttığında takip eden emir de %10 yukarı ayarlanır. Fiyat belirli bir mesafe veya yüzde oranında düştüğünde ise takip eden emir tetiklenir ve piyasa emri olarak işleme konulur. Bu emir türünü bir örnekle açıklayalım! Diyelim ki bir yatırımcı, 100 TL'den satın aldığı bir hisse senedi için %10'luk bir takip eden emir belirledi ve söz konusu yatırım aracının stop fiyatı başlangıçta 90 TL oldu. Bu durumda hisse senedi fiyatı 110 TL'ye yükseldiğinde stop fiyatı da %10’luk bir artışla 99 TL'ye yükselir. Hisse fiyatı daha da yükselirse stop fiyatı buna paralel olarak artmaya devam eder. Ancak hisse senedi fiyatı 110 TL'den düşmeye başlayıp 99 TL'ye ulaştığında takip eden emir tetiklenir ve hisse senedi satılır.